Tekillik Nedir?
Tekillik, matematiksel bir fenomeni tanımlamanın bir yolu olarak başlayan bir kavramdır. Matematikte, matematiksel bir nesnenin veya bir fonksiyon kümesindeki noktanın alışılmadık, tanımsız veya kaotik bir şekilde davranmaya başladığı bir noktayı ifade eder.
Örneğin, f(x) = 1/x fonksiyonu x = 0’da tanımsız hale gelir, fonksiyon artı veya eksi sonsuz olur, dolayısıyla bu nokta fonksiyonun tekilliği olarak bilinir. Bu matematiksel yapıyı akılda tutarak, bu makale mekanikte tekilliğin kullanımını ve daha yeni olan ‘teknolojik tekillik’ kavramını keşfedecektir.
Mekanik Tekillik
Mekanik tekillik, matematiksel tekillikle yakından ilgilidir. Mekanik bir sistem veya makine kaotik davranış sergiliyorsa veya fiziksel büyüklüklerin belirlenemediği (kesin olmayan) bir pozisyon sergiliyorsa, mekanik tekilliği gösterdiği söylenir. Mekanik parçaların tekil bir konumu veya konfigürasyonu varsa, mühendislik denklemleri analiz edilebilir ve bu noktada matematiksel tekilliği gösterecektir.
Gimbal (Yalpalama) kilit mekanizması eylem mekanik tekilliği için iyi bir örnektir. Gimbal, bir eksen etrafında dönüşe izin verecek şekilde asılı duran bir halkadır. Gimbal kilit sisteminde, bu tür üç halka, jiroskoplarda sıklıkla kullanılan paralel bir konfigürasyonda düzenlenir. Gimbal kilit sistemi, Euler açısının tanımına bağlı olarak +/- 90 derececlik bir eğim açısında tekilliğe ulaşır, diğer iki yalpa çemberinin yuvarlanması ve sapması tanımsız değerlerdir, dolayısıyla matematiksel tekillik içindedir.
Teknolojik Tekillik
Yaygın olarak kullanılan diğer bir tanım, teknolojik tekilliktir. Yapay süper zekanın (YSZ), dünya ve yaşama şeklimiz üzerinde geniş kapsamlı etkileri olan devasa ölçekte teknolojik büyüme yaratabileceği hipotezine atıfta bulunur. Teknolojik tekillik kavramının kökleri fütürizmde yatmaktadır, ancak son yıllarda ana akım bilim adamları tarafından araştırılmıştır.
Yaygın olarak araştırılan bir teori, yapay genel zeka yazılımıyla kendi kendine yükseltme yapabilen gelişmiş bir bilgisayarın, giderek daha hızlı aralıklarla yinelemeli kendini geliştirme döngülerinin ‘kaçak tepkisine’ girebileceğidir. Sonunda sonsuz zeka büyümesiyle sonuçlanan bir tekilliğe ulaşılır (f(x) = 1/x’in karşılıklı grafiğini düşünün), bu da insanlar için akla gelebilecek her şeyi çok aşan bir süper zeka ile sonuçlanır.
Son yıllarda, merhum Stephen Hawking ve tanınmış mucit Elon Musk gibi popüler bilim adamları, teknolojik değişim oranının insan neslinin tükenmesiyle sonuçlanabileceğini öne sürdüler. Teknolojik tekilliğe, genellikle yok oluşu tetikleyebilecek felaket bir olayın potansiyel nedeni olarak işaret edilir.
Teknolojik Tekillik Fikri
Bir bilgisayar bilimi profesörü ve bilim kurgu yazarı olan Vernor Vinge’den kaynaklanan teknolojik tekillik fikri, bildiğimiz şekliyle insan uygarlığının sonunu işaret edebileceğini de kabul ediyor.
Bir süper-zeka, akıl almaz sonuçlarla birlikte anlaşılmaz bir hızla ilerlerdi. Ancak akademisyenler böyle bir olayın akla yatkınlığı konusunda bölünmüş durumda.
Birçoğu, Moore Yasasını takip ederek bilgi işlem teknolojisinin üstel büyümesine işaret ediyor, bu da bir tekilliğe yaklaşmaya yakın olduğumuzu gösteriyor.
Bilgisayar bilimcisi, yazar ve mucit Ray Kurzweil, 2040 ile 2050 arasında değişen diğer birçok akademisyenin öngörülerine paralel olarak 2045 yılını tahmin edecek kadar ileri gitti.
Kurzweil ayrıca, tekilliğin insanlar için muhtemelen ne anlama gelebileceğini açıklıyor ve süper zeka tekilliğe ulaştığında, insan ve makine arasında fark edilebilir bir fark olmayacağını ve insanların biyolojimizin sınırlarını aşmasına izin vereceğini söylüyor.
Bu ütopik görüş, birçok bilim insanı ve fütüristin daha karamsar bakış açısına zıttır. Öte yandan, teknolojik tekillik hipotezinin dikkate değer ve sesli eleştirmenleri de var.
Örneğin Steven Pinker şöyle demişti: “Yaklaşan bir tekilliğe inanmak için en ufak bir sebep yok. Hayal gücünüzde bir geleceği gözünüzde canlandırabilmeniz, bunun muhtemel ve hatta mümkün olduğunun kanıtı değildir. Kubbeli şehirlere, uçakla gidip gelmeye, su altı şehirlerine, mil yüksekliğindeki binalara ve nükleer enerjiyle çalışan otomobillere bakın. Bunlar geçmişte bir çocukken fütürist fantezilerin temel unsurları. Saf işlem gücü, tüm sorunlarınızı sihirli bir şekilde çözen bir peri tozu değildir.”
Özet
Tartışmalı matematiksel ve mekanik tekillik yoktur, bunlar belirsiz veya kaotik bir şekilde davranan bir küme veya sistem içinde doğrulanabilir noktalardır. Teknolojik tekillik daha tartışmalı bir hipotezdir. Yapay bir süper zeka, insan zekasını aşacak ve bildiğimiz dünyayı yok edecek mi? Gerçek şu ki: sadece zaman gösterecek. Geleceğin birçok tahmininde olduğu gibi, bazı veri analizlerine, bazı matematiksel gözlemlere ve bol miktarda eğitimli tahmine dayanır.
Daha fazla oku:
